Inleiding
Korstmossen (een symbiose tussen een alg en een schimmel) zijn goede indicatoren voor luchtvervuiling. In de jaren 1950 werden deze organismen al ingezet om de effecten van zure regen op de natuur te meten. In die tijd gold: veel korstmossen: schone lucht. Halverwege de jaren 1990 zijn de effecten van zure regen sterk afgenomen. Vanaf die tijd
wordt korstmosbegroeiing op bomen vrijwel uitsluitend door ammoniak bepaald. Korstmossen komen ook in steden voor. De relatie tussen ammoniak en korstmossen is hier ook voor niet-deskundigen goed te zien.
Anno 2020 geldt vooral: veel gele korstmossen: veel ammoniak.
Groot dooiermos
Onderzoeksvraag
Hoe is de verspreiding van het groot dooiermos (Xanthoria parietina) in de omgeving van jouw school en in een zelfde soort omgeving buiten de stad? En op welke boomsoorten (en op welke muren!) groeit dit korstmos het beste?
Materialen
Goede determinatietabel of goede voorbeelden om het groot dooiermos te herkennen.
Goede, gedetailleerde map van de omgeving van school, misschien zelfs van maar 1 of 2 straten, met de bomen erbij, als het kan tot op de soort gedetermineerd.
Centimeter/geo-driehoek om de grootte van de dooiermossen te bepalen. Eventueel een loep.
Fototoestel om groeiplekken van het dooiermos vast te leggen.
Voor een hoog cijfer: neem ook andere korstmossen mee in je onderzoek.
Methode
Als het even kan, neem dan voor een plek buiten de stad dezelfde boomsoorten en dezelfde steensoorten (bv. baksteen of natuursteen, of stoeptegel) in een onderzoeksgebiedje dat even groot is.
Het groot dooiermos is opvallend en vrij makkelijk herkenbaar: het is geel, met oranje (dooierkleurige) kuipjes, of bekertjes. In deze ‘kuipjes’ maakt het korstmos zijn sporen. Aan de onderzijde is het korstmos wittig. De soort groeit, net als andere korstmossen, langzaam, en wordt meestal niet groter dan een decimeter doorsnede.
De vruchtlichamen zijn eenvoudig te tellen.
Het ammoniakgehalte in de lucht is te vinden op de site van het RIVM.
https://www.rivm.nl/stikstof/meten
Er wordt gemeten op 60 plekken in Nederland, en ook in natuurgebieden.
Resultaten
Maak tabellen per boomsoort (iep, plataan, eik, populier, etc.) en per steensoort in gebied 1 (stad) en in gebied 2 (buiten de stad). Geef aan hoeveel dooiermossen je gevonden hebt. Geef per gebied het ammoniakgehalte in de lucht aan.
Conclusie
Beantwoord in de conclusie de onderzoeksvragen: Hoe is de verspreiding van het groot dooiermos (Xanthoria parietina) in de omgeving van jouw school en in een zelfde soort omgeving buiten de stad?
En op welke boomsoorten (en op welke muren) groeit dit korstmos het beste?
Kan je een verband vinden met het ammoniakgehalte in de lucht?
Discussie
Spelen eventueel nog andere factoren een rol t.a.v. verspreiding van het groot dooiermos? Is het een gemakkelijk te herkennen soort?
Is het ammoniakgehalte in een stadse omgeving te hoog, en zo ja, zijn er manieren om dat te laten dalen?
Hoe verliep het onderzoek verder? Heb je suggesties voor vervolgonderzoek?
Bronnen
Vermeld altijd je bronnen!
